In de serie Deelmobiliteit van 0 tot nu schetsen we de ontwikkeling van deelmobiliteit in Nederland met collega’s, partners en opdrachtgevers. We belichten onze initiatieven, opdrachten en ervaringen en werken zo met u toe naar onze visie op de samenhang tussen deelmobiliteit en binnenstedelijke (gebieds)ontwikkelingen.

In dit zesde deel zijn we in de provincie Gelderland. APPM en Goudappel Coffeng hebben in de eerste helft van 2020 een onderzoek uitgevoerd naar mobiliteitshubs in Gelderland en hierop een visie ontwikkeld. Gelderland heeft de wens om haar reizigers te verleiden om de slimste en schoonste keuzes te maken. Daartoe wil zij ‘verbinden, veranderen en vergroenen’. In ons onderzoek hebben we op een systematische manier het speelveld van mobiliteitshubs en de inrichting daarvan in beeld gebracht en uitgewerkt. In dit artikel neemt Peter Krumm, senior adviseur mobiliteit bij APPM, u mee in de totstandkoming van deze visie en de inhoudelijke keuzes daarbinnen.  

Mobiliteitshubs

Mobiliteitshubs verbinden verschillende vormen van mobiliteit en dienen bij te dragen aan het wegnemen van barrières om over te stappen. Een succesvolle hub is dan ook vaak een combinatie van een breed aanbod aan diensten, op de juiste locatie én is bovendien goed herkenbaar. Bijvoorbeeld door een duidelijk zichtbaar icoon. Mobiliteitshubs dragen niet alleen bij aan het realiseren van een bereikbaarheidsopgave maar hebben ook raakvlakken met andere opgaven van provincies en gemeenten zoals de verstedelijkingsopgave, verduurzaming en een meer inclusieve samenleving. Toevoeging van een mobiliteitshub aan een wijk, stadscentrum, of dorp draagt bij aan de aantrekkelijkheid van het gebied. Deze bijdrage kan zich zowel manifesteren door het vergroten van het mobiliteitsaanbod maar ook door duurzame vormen van mobiliteit te stimuleren (incl. gedragsaanpak) of bijvoorbeeld auto’s te weren. Maar voor wie verder denkt dan het thema ‘mobiliteit’ biedt de realisatie van hubs breder kansen: denk aan het versterken van de sociale interactie en het verbinden van ruimtelijke opgaven of opgaven voor de energietransitie.

Mobiliteitshubs in Gelderland

Eind april 2020 hebben Gedeputeerde Staten van Gelderland een nieuwe visie voor een bereikbaar Gelderland vastgesteld, die begin juli door Provinciale Staten is aangenomen. Het realiseren van kwalitatief hoogwaardige hubs op de juiste locaties is de eerste van vijf bouwstenen in deze visie. De onderliggende visie op Gelderse mobilteitshubs en de positionering daarvan binnen de provincie Gelderland is door APPM en Goudappel samen met de provincie uitgewerkt. Samen met Alex Mulders van Goudappel Coffeng heb ik hiervoor de projectleiding verzorgd. We hebben toegewerkt naar een inventarisatie van verschillende categorieën hubs en een afwegingskader om te komen tot een juiste positionering van hubs als schakel in een breder ruimtelijke en maatschappelijk speelveld. Daarbij is gekeken naar nationale en internationale hubs, en hebben we locaties en voorbeelden voor Gelderland geïdentificeerd.  

Mobiliteitshubs

In tegenstelling tot een concrete toepassing van een mobiliteitshub in één wijk als bijvoorbeeld de Sluisbuurt in Amsterdam (zie artikel n#4 Slimme oplossingen voor de Sluisbuurt Amsterdam), werkten we aan een visie op het totale spectrum en verschillende locaties in Gelderland. Van hubs binnen de stedelijke netwerken Arnhem-Nijmegen en FoodValley, hubs die deze stedelijke netwerken met de Randstad verbinden tot aan hubs in en voor de verbinding met landelijke gebieden. Uitgangspunt voor de provincie Gelderland in de bereikbaarheidsvisie is dat iedere Gelderlander bereikbaar is en beschikt over de mogelijkheden om zijn/haar woon-, werkplaats te bereiken en recreatiebehoeften in te vullen.

Zo zijn we gekomen tot een categorisering van mobiliteitshubs in Gelderland. Allereerst is gekeken naar de mogelijke geografische ligging van een hub. In een tweede stap is gekeken naar de schaal van de mobiliteitsdiensten die vanuit de hub kunnen worden aangeboden. Denk aan (inter)nationaal vervoer of enkel verplaatsingen binnen een wijk. Op basis van deze twee stappen zijn we met de provincie Gelderland tot een zestal typen hubs gekomen:

1. Stedelijke hub
2. Stadsrand hub
3. Regionale hub
4. Rurale hub
5. Wijkhub
6. Bedrijventerrein hub

Vervolgens hebben we voor elk van de zes categorieën een uitwerking gemaakt met daarin aansprekende (inter)nationale voorbeelden en een indicatie van benodigde voorzieningen per hub.

Rol van de provincie

Voor elke categorie zoals hierboven beschreven, hebben we aandachtspunten meegegeven. Het is belangrijk dat de provincie voor zichzelf een rol kiest in de totstandkoming en instandhouding van de hubs. Dat kan zijn: reguleren, regisseren, stimuleren, faciliteren, of los laten. De rol voor de provincie hangt nauw samen met haar eigen doelstellingen, maar ook met de rol die andere partijen kunnen nemen. Denk aan ov-bedrijven, mobiliteitsaanbieders, gemeenten, projectontwikkelaars, commerciële beheerders maar ook horeca of winkelbedrijven.

Over het algemeen zijn hubs niet van één partij en worden ze niet door één partij ontwikkeld of beheerd. Samenwerking met partners - gemeenten, ontwikkelaars en mobiliteitsaanbieders - is een vereiste om tot goed functionerende hubs te komen. Bovendien is het belangrijk om tot goede afspraken over organisatie, rollen en financiering te komen. Denk daarbij vooruit, kijk hoe je dit toekomstbestendig inricht. Maar naast lange termijn denken, is vooral ook actie op de korte termijn gewenst om dit voor elkaar te krijgen. Ons advies aan de provincie Gelderland: vorm een ‘aanjaagteam’ om met elkaar gericht aan de slag te gaan en de hub-ambitie te realiseren. Daarbij is het goed om te blijven realiseren dat iedere hub maatwerk blijft; samenwerking, in invulling (combinatie van opgaven) en aanbod, rol in het netwerk, organisatie én financiering.