Samenwerken is succesvol en van toegevoegde waarde door bewust aandacht te geven aan de leidende principes en de vier basisvoorwaarden. Hiermee geven we invulling en betekenis aan slim samenwerken.
Samenwerking tussen partijen (zoals opdrachtgevers en opdrachtnemers) vindt veelal plaats op basis van een overeenkomst. Het gaat dus om een zakelijke een-op-een-relatie tussen twee of meerdere partijen. Deze samenwerking vindt plaats omdat er sprake is van complementariteit. De deelnemers in de samenwerking hebben middelen (zoals geld, expertise of materieel) tot hun beschikking, die de ander niet heeft. En om het project te laten slagen zijn middelen van de (beide) partijen nodig. Daarom spreken we van onderlinge afhankelijkheid.
Deze afhankelijkheid leidt alleen tot een vruchtbare samenwerking als beide partijen belang hebben bij (het voortzetten van) de samenwerking. En zich hier dus voor willen (blijven) inspannen. Met andere woorden: het samenwerken aan het project moet voor beide partijen voldoende bijdragen aan hun eigen doelstellingen en belangen. Die zullen voor beide partijen verschillend zijn.
Wederzijds respect in woord en in daad is de tweede basisvoorwaarde voor een vruchtbare samenwerking. Respect voor elkaars belangen, op organisatieniveau en op persoonlijk niveau. Een belangrijk vertrekpunt hiervoor is gelijkwaardigheid: acht de ander net zoveel waard als jezelf – niet meer en niet minder, ook al is de relatie tussen opdrachtgever en -nemer in essentie ongelijkwaardig.
Respect betekent ook respect voor verschillen - in expertise en cultuur, maar bovenal voor de belangen van de ander. Je zult in de communicatie en besluitvorming moeten laten blijken dat je de belangen van de ander respecteert.
Wederzijds vertrouwen gaat hand in hand met wederzijds respect. Je zult vertrouwen moeten hebben in de ander en ervoor moeten zorgen dat de ander jou kan vertrouwen. Om vertrouwen te laten bestaan is een veilige omgeving nodig, waar iedereen als persoon en zijn belangen en behoeftes gerespecteerd worden. Dan kunnen beide partijen handelen voor het gezamenlijke doel, met behoud van hun eigen belangen.
Een van de manieren om vertrouwen op te bouwen en te behouden is zeggen wat je doet, en doen wat je zegt. Consequent en oprecht handelen. Concrete en haalbare afspraken zijn daarvoor belangrijke bouwstenen.
Om vertrouwen op te bouwen en te behouden is effectieve (onderlinge) communicatie nodig; communicatie die eerlijk en duidelijk is en vanuit de oprechte bedoeling om samen te werken vanuit het gezamenlijke projectdoel. Uit eerlijkheid blijkt dat je de ander vertrouwt, en jij betrouwbaar bent. Duidelijkheid voorkomt dat je elkaar verkeerd begrijpt.
Wees je er altijd van bewust dat communicatie ruis met zich meebrengt. Wat helpt is om actief te verifiëren of je de ander goed begrepen hebt, en of de ander jou goed begrijpt. En om vertrouwen te houden in de oprechte bedoeling van de ander. Doe dit ook, of misschien wel vooral, als de samenwerking onder druk staat. In gesprek blijven en goed communiceren is van wezenlijk belang.