Nederland is een land van tunnels, bruggen en sluizen. Dat deze kunstwerken goed functioneren is van groot belang voor onze veiligheid, bereikbaarheid en economie. Daarom is groot onderhoud en verbetering regelmatig noodzakelijk. Hoe organiseer je dat zonder te veel overlast en met het gewenste resultaat? Vier APPMers vertellen wat zij in de praktijk tegenkomen.

‍

Renovatie van kunstwerken is steeds urgenter. De bruggen, sluizen en tunnels worden tegenwoordig veel intensiever gebruikt en zwaarder belast dan in de tijd dat ze zijn gebouwd. De klimaatverandering zorgt voor nieuwe opgaven en van cybersecurity hadden bruggenbouwers uit vroeger tijden nog nooit gehoord. Tegelijkertijd is er een constante druk om de werkzaamheden zo snel mogelijk uit te voeren en de overvolle infrastructuur zo min mogelijk te belasten.

‍

Schat aan ervaring

Tjitske van Erp ondersteunt de gemeente Amsterdam bij het programma wegtunnels. Daaronder valt bijvoorbeeld de renovatie van de Piet Heintunnel in het Oostelijk Havengebied. “Bereikbaarheid is cruciaal. We moeten de werkzaamheden heel goed afstemmen zodat de stad niet op slot gaat.” Roy van Zanten is manager projectbeheersing bij de renovatie van zestien bruggen en sluizen in Flevoland. “Als de sluizen niet functioneren staat de Flevopolder al snel 5,5 meter onder water.” Jeroen van der Hoeven is projectleider voor Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. “We moeten sluizen uit de 17e en 18e eeuw upgraden naar gebruik in de 21e eeuw.” En Dafra van Engelen is als projectmanager verantwoordelijk voor twee gebiedscontracten in Noord-Holland waarbij vaste aannemers onder andere beheer, onderhoud en renovatie van bruggen op zich nemen. “Hoe groot of klein de klus ook is, je hebt altijd met veel verschillende stakeholders te maken.” Samen hebben deze APPMers een schat aan ervaring met renovatie van kunstwerken.

‍

Vol verrassingen

Zij signaleren een aantal kenmerkende knelpunten. Zoals het verzamelen van technische informatie. Ontwerptekeningen zijn verdwenen, tussentijdse aanpassingen zijn niet vastgelegd. En als de papieren wel compleet zijn, is de werkelijke staat toch anders. Van der Hoeven: “Bij een sluis is dat wel heel letterlijk: pas als het water weg is kun je de werkelijke staat goed bekijken. Je moet dus goed voorbereid zijn op de verrassingen die vrijwel altijd op je pad komen. Ook is het zinvol de organisatiestructuur vooraf goed in kaart te brengen zodat alle betrokkenen weten wat hun rol in het proces is.”

‍

Beheerders betrekken

Een ander kenmerk is het eigenaarschap dat de beheerders voelen. Het is hún tunnel, brug of sluis die ze jarenlang draaiend hebben gehouden. Hun kennis van het object is van groot belang. Van Erp: “Bij een renovatie neemt een projectorganisatie de lead. Opeens is er veel capaciteit en zijn er voldoende middelen, zeker als er ook een aannemer aan boord is. Een beheerder kan zich daardoor flink overdonderd voelen en dat verstoort de samenwerking. Wij kennen de wereld van beheerders en de marktpartijen en werken van daaruit aan wederzijds begrip.”

‍

Project stabiel houden

Het is een enorme uitdaging om de scope van een renovatieproject stabiel te houden. Van Engelen komt het vaak tegen: “De verleiding is groot om steeds meer zaken mee te pakken. Maar op een gegeven moment moet het echt klaar zijn. Niet alleen vanwege het budget maar ook omdat er andere (renovatie)projecten in de omgeving op stapel staan.” Ook communicatie met omwonenden kan lastig zijn. Niet altijd is zichtbaar waarom de renovatie noodzakelijk is. Van Zanten: “Er is vaak weinig te zien van het probleem en de oplossing. Onder het likje verf aan het eind van de klus zitten allerlei technische vernieuwingen verstopt.”

‍

Voorbereid op onvoorspelbaarheid

Renovaties zijn complexe opgaven en voorspelbaar in hun onvoorspelbaarheid. Daar kan je al bij de aanbesteding op anticiperen door ook goed te luisteren naar de markt. “Denk niet dat je alles zelf al weet”, benadrukt Van Erp. “Geef marktpartijen de ruimte om mee te denken.” Een goed contract legt de benodigde zaken vast. Ook daarvan heeft APPM veel verstand. “Timmer het contract niet te veel dicht”, waarschuwt Van der Hoeven. “Een contract beschrijft het proces waarmee je problemen en risico’s gaat oplossen. Leg vast hoe je omgaat met dingen die je van te voren niet kunt voorzien.”

Om dat goed te regelen is de manier waarop je de samenwerking organiseert essentieel. Ideaal is een driehoeksamenwerking tussen beheerder, projectmanagement en marktpartijen. Vanuit die driehoek kunnen betrokkenen snel reageren op tussentijdse ontwikkelingen en weloverwogen, integrale beslissingen nemen. Met een gezamenlijk verhaal naar omwonenden en andere betrokkenen. Dat is de kunst van goed samenwerken.

‍

Dit artikel werd eerder geplaatst in het APPM Magazine, editie 30 (zomer 2020). Bekijk en lees het volledige magazine hier.

Je vindt dit artikel op pagina 74 t/m 81. Wil je ons magazine voortaan ontvangen? Laat het ons weten!