Circulair bouwen: gewoon doen!

Wanneer aan succesvolle ondernemers wordt gevraagd hoe zij hun bedrijf groot hebben gemaakt, zullen zij vaak een antwoord geven in de trant van ‘op een gegeven moment ben ik het gewoon gaan doen. Dingen uitproberen, aanpassen en verbeteren.’ Dat is ook wat bij het project HOV (hoogwaardige openbaarvervoerverbinding) in ’t Gooi is gebeurd. We zijn daar ‘gewoon begonnen’ met circulair bouwen. Met steun van een opdrachtgever – provincie Noord-Holland – die daar ook voorstander van is als het om vernieuwing gaat.

‍

HOV in 't Gooi richt zich op het ontwikkelen van een hoogwaardige openbaar vervoer verbinding tussen Huizen en Hilversum. Dit project van Provincie Noord-Holland kent een nauwe samenwerking met de gemeenten Huizen, Blaricum, Eemnes, Laren en Hilversum, en Prorail. De benodigde maatregelen om de OV-verbinding betrouwbaar te maken en te versnellen zijn complex: alle wijzigingen zijn binnenstedelijk. Naast een lang stuk vrij liggende busbaan realiseert het project een fly-over en natuurbrug over het spoor, een tijdelijke en nieuwe overweg en Nederlands eerste dubbellaags onderdoorgang. Dit alles tegen een budget van circa € 130 miljoen.

‍

Samenwerking

‍
APPM verzorgt sinds 2012 het projectmanagement van dit project. De projectorganisatie formuleerde haar ambities, te vatten in vier speerpunten: samenwerking, veiligheid, omgeving en duurzaamheid. Het speerpunt duurzaamheid kreeg extra aandacht en invulling tijdens de voorbereiding van de ontwerpuitwerking van twee deelprojecten: Huizen-Blaricum en Eemnes-Laren. Het idee was de aanpak te richten op circulariteit, maar hoe pak je een ontwerpproces circulair aan? Er waren veel ideeën, maar geen concrete voorbeelden.

‍

De eerste stap was het organiseren van een werksessie waarbij de mogelijkheden voor circulariteit zijn verkend. Dit gaf een eerste beeld van waar wel en waar geen kansen lagen om het ontwerp circulair te maken. Vervolgens is het ‘reguliere’ ontwerpproces gestart. Parallel daaraan hebben twee verdiepingssessies plaatsgevonden, waarin de maatregelen steeds verder zijn uitgewerkt en geconcretiseerd. De resultaten werden over en weer uitgewisseld. Door actief de samenwerking op te zoeken met betrokken partijen en experts van buitenaf en gezamenlijk met inspiratie en een open vizier te zoeken naar concrete mogelijkheden en vertalingen, werden er steeds meer mensen bij betrokken. Circulariteit is een thema waar velen mee bezig (willen) zijn: de potentie wordt gezien en de ambitie is groot.

‍

Circulaire maatregelen

‍
Er werden drie sessies over het thema circulariteit georganiseerd, om input over circulariteit te verkrijgen. Langs de 10 R’en van circulair bouwen (refuse,  reduce, redesign, reuse, repair, refurbish, remanufacture, repurpose, recycle en recover) werd bekeken waar circulaire maatregelen mogelijk waren. Vooral op de eerste vijf categorieën werden meerdere circulaire maatregelen geïdentificeerd voor de onderzochte deelprojecten.

Een voorbeeld was de voorgenomen aanpassing van een rotonde. Bij nader inzien was dat niet noodzakelijk en konden aanpassingen worden gelimiteerd. In de vorige fase werd voorzien dat de rotonde aangepast moest worden om de slinger die bussen dan zouden moeten maken, eruit te halen. Hiervoor zou een verkeerspleintje moeten worden aangelegd op de locatie van de rotonde.

Bij de start van de uitwerking van het ontwerp is opnieuw naar de nut en noodzaak van deze maatregel gekeken en is geconstateerd dat met maar een kleine ingreep hetzelfde effect kan worden behaald. Kortom: de rotonde bleef in plaats van deze te vervangen door een verkeerspleintje.

Ook bleken bepaalde voorzieningen gefaseerd te kunnen worden aangelegd en daarmee beter afgestemd op de daadwerkelijke vraag. Ook de markt speelt een belangrijke rol: zij kunnen op verschillende plekken vrijkomende materialen opnieuw benutten en zullen worden gestimuleerd materiaalkeuzes vanuit duurzaam oogpunt te maken, zoals bijvoorbeeld het toepassen van lage-temperatuurasfalt. Concreet betekende dit het toepassen van duurzame materialen, hergebruik van materialen (bijvoorbeeld troittoirbanden, geleiderails, beton, asfalt) en toepassen van LED-verlichting in openbare verlichting.

‍

Ervaring delen

‍
Het is onjuist te stellen dat HOV in ’t Gooi hiermee een ‘circulair project’ pur sang is. Het bleek een uitdaging om tussen alle reguliere ontwerpzaken en discussies door de focus op circulariteit te houden. Het gebrek aan ervaring brengt het risico met zich mee dat je makkelijk terugvalt op de reguliere, bekende routine.

Uiteindelijk begint circulair bouwen met ‘gewoon doen’. Want alleen zo kan ervaring worden opgedaan en kan worden geleerd. In de komende periode wordt geëvalueerd en wordt dit vertaald naar een handreiking. De ervaring delen, zodat meer projecten ‘gewoon circulair’ kunnen zijn.

‍