De wijk die zelf voor aardgasvrij gaat

In 2030 moeten twee miljoen woningen aardgasvrij zijn. Gemeenten krijgen tot 2021 om concrete plannen te maken. Bewoners van de Haagse Vruchtenbuurt wachten dit niet af. Zij zorgen dat de transitie nu al van én in de grond komt. In de Vruchtenbuurt willen veel bewoners loskomen van aardgas. Ze enthousiasmeerden netwerkbedrijf Alliander Duurzame Gebiedsontwikkeling (DGO) om serieus mee te kijken naar de business case: kan de buurt over op duurzame warmte? Een warmtebronsexploitant is geïnteresseerd en er loopt een haalbaarheidsonderzoek.

De hoop is nu gevestigd op een grote subsidieaanvraag bij de Rijksoverheid, met steun van de kersverse Haagse gemeenteraad. Oude wijken Een van de trekkers van dit initiatief, Warm in de wijk, is Bart van de Velde. Hij is projectmanager energietransitie bij APPM: “Ik ben dagelijks bezig met de energietransitie van de bestaande gebouwde omgeving. Centrale vraag is hoe het duurzamer kan en vooral hoe zonder aardgas. Een project was hier in het zakelijk centrum van Den Haag: het Beatrixkwartier. Na dat project verzuchtte ik tegen mijn contactpersoon bij Alliander DGO: ‘Wat moet er nog veel gebeuren in deze stad’. De uitdaging in wijken met oudere huizen en particulier bezit is enorm. We zeiden: je zou eigenlijk gewoon ergens moeten beginnen en kijken waar je tegenaan loopt. Vanuit het idee “practice what you preach”, besloot ik dat in mijn eigen wijk te doen: de Vruchtenbuurt.”

Gemotiveerde buren
Hij vond via het Wijkberaad Vruchtenbuurt meer actieve buurtgenoten met interesse in aardgasvrij wonen. Overstappen op aardwarmte bleek de meest realistische optie. Ze kregen advies en ondersteuning van Ingrid van Prooijen, businessontwikkelaar bij Alliander DGO: “Meestal zitten we om tafel met corporaties en gemeenten. De gemeente maakt een vlekkenkaart en kiest geschikte wijken. Hier komt het echt vanuit de buurt. Het team doet er alles aan om buurtgenoten te mobiliseren. Van postercampagnes tot een grote thermometer in de wijk, waarop je ziet hoeveel mensen mee doen. Die staat op 500. Dat is mooi om te zien.”

Timing
‍Inmiddels is er ook een coöperatie opgericht, met meer dan 150 leden. Dat grote draagvlak is essentieel. Van Prooijen: “De business case is complex. Je kijkt waar een bron kan komen en hoeveel woningen er nodig zijn om die rendabel te maken Bij alle opties geldt: een grote groep moet tegelijk een stap zetten. Liefst niet versnipperd door de wijk. De timing vind ik spannend. De aardgasprijs is laag en er zijn nog geen grote beleidsmaatregelen voor dit soort wijken. De haalbaarheid onder de huidige omstandigheden is een uitdaging.”

Ingrijpend
‍Buurtbewoner Jeroen Bremmer beaamt dat timing een issue is: “Sommige buren zeggen: waarom moeten wij als eerste? Experimenteer maar ergens anders. Dat snap ik, want dit is ingrijpend. Het gaat om je installatie, je huis, je comfort. Veel bewoners willen het liefst een overgangsperiode, waarbij je ook nog aardgas hebt.” Bremmer rolde net als Van de Velde in het project: met een stevige professionele achtergrond op het gebied van de energietransitie én hart voor zijn wijk. Inmiddels zijn hij en Van de Velde projectleiders van het initiatief. Dankzij een subsidie voor de begeleiding van buurtinitiatieven kan het duo er meer tijd aan besteden. Die subsidie kwam net op tijd, want de hoeveelheid tijd die ze in het project staken, was ‘niet meer leuk’.

Straatambassadeur
‍De bottom-up-aanpak heeft veel voordelen. Bewoners kijken automatisch naar wat er allemaal in de wijk gebeurt. Bremmer: “Er is een clubje dat in alle plannen van de gemeente duikt. De vernieuwing van het riool staat op de agenda. Dat is misschien wel hét moment om het warmtenet aan te leggen. Ook kijken we bijvoorbeeld naar mogelijkheden om collectief te isoleren.” Van de Velde: “Er zit veel kennis en kunde in de wijk; mensen met verstand van techniek, bestuur of communicatie die zich hiervoor willen inzetten. Na een bijeenkomst kwam een bewoner op ons af: ‘Ik ben zo enthousiast over jullie verhaal, dat wil ik aan mijn buren vertellen. Ik ga een soort straatbijeenkomst organiseren.’ Dat heeft hij gedaan en dat heeft zoveel opgeleverd. Geweldig! We hebben wat dat betreft echt de wind mee.”

Best practice
‍Van de Velde geniet van de combinatie van zijn grote projecten en dit ‘passieproject’ in zijn eigen buurt: “Voor APPM is dit vooralsnog geen heel groot of winstgevend project. Toch levert het veel op. Het past bij wat we willen doen: Nederland mooier maken. Ik breng kennis en ervaring in en tegelijkertijd levert zo’n uniek project ook waardevolle inzichten op voor toekomstige projecten. We zijn nu erg gericht op wat hier nu moet gebeuren, maar het zou natuurlijk prachtig zijn als dit uitgroeit tot een best practice voor de bebouwde omgeving.” De Gemeente Den Haag heeft ervoor gekozen om de Vruchtenbuurt in te dienen als aardgasvrije wijk bij het Ministerie van BZK. Dit houdt in dat de Vruchtenbuurt mogelijk aanspraak maakt om een subsidie om de eerste 500 woningen van het gas af te halen. Begin oktober maakt het Ministerie bekend welke 20 wijken in Nederland hiervoor in aanmerking komen.

Interview NOS waarin Bart uitleg geeft hoe de Vruchtenbuurt werkt aan een eigen warmtenet.

‍