Maandenlang wachten op een oplaadpaal voor je elektrische auto, mopperende bewoners als zo’n paal op een onhandige plek staat, extra gemeentelijke kosten door inefficiënte processen: dat alles is nu voorbij in Utrecht. APPM hielp de gemeente met een data-gedreven beleid voor een publieke laadinfrastructuur en zorgde voor de benodigde stappen om de laadpalen daadwerkelijk te laten plaatsen.

‍

APPM'er Harm-Jan Idema is groot fan van elektrisch vervoer. Zelfs toen iedereen hem erover uitlachte koos hij al voor een elektrische auto. Hij is vooral voorstander omdat dit een van de manieren is om de doelstellingen uit het klimaatakkoord dichterbij te brengen. ‘Elektrisch rijden is innovatief, nieuw, leuk en spannend. Het is interessant om belangen van alle betrokkenen aan elkaar te verbinden; autofabrikanten, energieleveranciers en beheerders van de openbare ruimte. Gezamenlijk leveren zij een bijdrage aan de energietransitie.’

‍

Afhankelijk van een publieke laadpaal

Het aantal mensen dat kiest voor een elektrische auto neemt snel toe. In heel Nederland zijn er nu zo’n 220.000 elektrische rijders. Een groot deel daarvan kan de accu op eigen terrein opladen. Woon je in een stad, dan ben je afhankelijk van een publieke laadpaal. Ook dat aantal groeit snel. Maar nog niet overal snel genoeg. Een stadsbewoner die nu kiest voor elektrisch rijden moet soms maandenlang wachten op een oplaadmogelijkheid op loopafstand.

‍

Dat moet anders. Met een toekomstgericht laadpalenbeleid kan dat. ‘Daarbij gaat het om een aantal aspecten’, zegt Idema. ‘Op welke plekken is er behoefte aan, hoe zorg je voor inpassing van de laadpaal in de openbare ruimte en hoe financier je dat? Tot nu toe gaat dit in veel gemeenten ad hoc. Met een toekomstgericht laadpalenbeleid zijn gemeenten beter voorbereid op de vraag en kunnen eigenaren van elektrische voertuigen erop rekenen dat ze altijd kunnen opladen.’

‍

Laadzekerheid als uitgangspunt

Gemeente Utrecht – de snelst groeiende stad van Nederland – wil schoon vervoer faciliteren en dus bouwen aan een afdoende netwerk van publieke laadpalen. Voorheen ging dit op aanvraag en met enkele palen per jaar was dat ook prima te behappen. Inmiddels staan er zo’n 600 palen her en der in de stad. Om aan de groeiende vraag te kunnen voldoen zijn binnen enkele jaren circa 2.500 laadpalen nodig. De vraag hoe dit efficiënt kan worden gerealiseerd werd bij APPM neergelegd.

‍

Matthijs Kok is verantwoordelijk voor de laadinfrastructuur in Utrecht. Hij werkte voor de gemeente Amsterdam en ook bij APPM al aan de introductie van elektrisch vervoer en de energietransitie. Nu maakt hij Utrecht klaar voor de komst van 25.000 elektrische auto’s in 2025. ‘We willen een optimaal gebalanceerd netwerk met laadzekerheid voor e-rijders en goede inpassing van de laadpalen in de openbare ruimte. Met een meer efficiënte werkwijze moet het netwerk financieel aantrekkelijk zijn voor gemeente en leveranciers.’

‍

Laaddruk in balans

Samen met APPM heeft de gemeente Utrecht een data-gedreven aanpak ontwikkeld om de beschikbaarheid en het gebruik van oplaadcapaciteit tegen elkaar af te zetten. Idema: ‘Dat noemen we laaddruk. Als die in balans is bied je laadzekerheid en weet je dat er niet te veel en niet weinig laadpalen zijn.’ Met deze aanpak heeft de gemeente Utrecht een betrouwbare sturings-tool in handen, die ze kan blijven voeden met actuele gegevens. Op basis van de ideale laaddruk is vervolgens een plankaart gemaakt voor de benodigde laadinfrastructuur in Utrecht. Hierbij is ook hierbij rekening gehouden met technische zaken en mogelijkheden voor goede ruimtelijke inpassing. De inspraakprocedure is al doorlopen en de vergunningenprocedure is gestroomlijnd, zodat niets plaatsing meer in de weg staat.

‍

Openbare tender

Toen deze data gedreven-aanpak volledig was uitgekristalliseerd nam APPM ook de volgende stap voor zijn rekening. Via een openbare tender is de marktpartij geselecteerd die de laadpalen in Utrecht gaat plaatsen en beheren. Daarvoor zijn KPI’s (kritieke prestatie-indicatoren) gedefinieerd. ‘Die KPI’s bedenk je niet op een achternamiddag’, zegt Idema. Kok vult aan: ‘We hebben gezamenlijk in een aantal sessies nagedacht wat écht belangrijk is en gekeken hoe je dat meetbaar maakt.’

De belangrijkste KPI meet de bezetting van de laadpunten. De laadpaalexploitant moet proactief zorgen dat de e-rijder op de bestemming altijd een vrij laadpunt vindt. Er wordt gemeten hoe de laadpalen functioneren. En met een bonusregeling stimuleert Utrecht het plaatsen van laadpalen buiten de openbare ruimte.

In de tender is een bonus-malus-regeling opgenomen die de marktpartij prikkelt om de KPI’s te halen. Op welke manier de marktpartij dat doet is geheel vrij. De plankaart biedt duidelijkheid over wat wel en niet mag en dat geeft ondernemers vertrouwen om te investeren. ‘Utrecht had het lef om te kiezen voor een toekomstgerichte laadpaalinfrastructuur’, besluit Idema. ‘Daarmee kan de gemeente laadzekerheid garanderen voor de bewoners en dat brengt de ambities voor een schone stad dichterbij.’

‍

Voordelen op een rijtje

• E-rijders: zekerheid dat ze altijd kunnen laden en geen wachttijd meer voor de aanvraag van een laadpaal.
• Gemeente: een toekomstbestendig en schaalbaar plan voor de realisatie van een sluitende laadinfrastructuur.
• Marktpartij: duidelijkheid waarop wordt gestuurd en eigen invloed op de uitvoering.

‍

Laaddruk tool

APPM heeft een tool ontwikkeld waarmee gemeenten snel de huidige laaddruk kunnen berekenen. Hebt u interesse in deze tool, neem dan contact op met Harm-Jan Idema via idema@appm.nl.

‍