Aan de slag met zon op parkeerplaatsen
De 30 RES-regio’s in Nederland hebben de afgelopen maanden hard gewerkt om de RES 1.0 te maken: de eerste versie van de regionale energiestrategie. Daarin staat (onder andere) beschreven waar kansen worden gezien om duurzame elektriciteitsproductie middels zonnepanelen en windturbines in het landschap in te passen. Over één ding zijn velen het eens: voorzonnepanelen zien we vooral kansen door deze te combineren met andere functies. Zon op parkeerplaatsen, bijvoorbeeld.
Zon op parkeerplaatsen is nog een relatief nieuwe opweklocatie. Getuige de vele zonneladders en regionale energiestrategieën blijkt het echter ook een kansrijke: elke gemeente heeft parkeerplaatsen. Maar hoe zorg je ervoor dat die stipjes op de kaart ook daadwerkelijk kansrijke projectlocaties zijn? Veel gemeenten zijn nog zoekende naar een efficiënte aanpak. APPMers Etienne Budde, Douwe van Langelaar en Gijs Eikmans werkten met verschillende gemeenten aan het maken van zo’n aanpak. In deze blog delen zij drie aspecten die leiden tot een effectieve start van het project om zon op parkeerplaatsen te realiseren.
1. Stel een Beoordelingsmatrix op
In projecten wordt in de verkenningsfase veelal gestart met het opstellenen uitvoeren van een Beoordelingsmatrix. Deze manier van werken past ook goed bij ‘zon op parkeerplaatsen’. De matrix maakt op vier cruciale thema’s inzichtelijk wat de situatie van elke parkeerplaat is. Zo zie je snel welke parkeerplaatsen mogelijk kansrijke projectlocaties zijn, en waar het starten van een vervolgtraject logisch zijn. De vier thema’s uit de Beoordelingsmatrix zijn:
a. Technisch-economische haalbaarheid
Hierbij wordt gekeken naar enerzijds de hoeveelheid elektriciteit dat potentieel kan worden opgewekt op die plek, en anderzijds naar de haalbaarheid van de businesscase op die plek. In verschillende gemeenten is door de gemeente zelf, de provincie of de RES-regio al een verkenning uitgevoerd, waardoor deze informatie (via onlineplatformen) beschikbaar is.
Indien deze informatie nog niet beschikbaar is, helpt het uitvoeren van een verkenning. Dit kun je koppelen aan de verkenning van potentieel dakoppervlak voor zonnepanelen; een verkenning die in vele gemeenten reeds wordt uitgevoerd.
b. Ruimtelijk-planologische kaders
Parkeerplaatsen zijn functioneel: ze worden vanzelfsprekend gebruikt voor parkeren, maar in sommige gevallen bijvoorbeeld ook voor markten of andere evenementen. En soms maken enkel personenauto’s gebruik van de parkeerplaats, waar in andere gevallen ook vrachtwagens of bussen op het terrein moeten kunnen staan of rijden. Het overkappen van parkeerplaatsen om zonnepanelen te kunnen plaatsen heeft invloed op die functie, maar ook op de ruimtelijke kwaliteit ervan.
Inventariseer daarom op welke manier de parkeerplaats gebruikt en ervaren wordt, en kijk welke wet- en regelgeving van toepassing is. Denk hierbij aan de omgevingsvisie, omgevingsplannen, de Algemene Plaatselijke Verordening en landschappelijke regimes.
c. Stakeholderanalyse
Het is van belang te weten wie de eigenaar is van de parkeerplaats. Dit is het startpunt om de handelingsruimte als gemeente te bepalen. Onderzoek in de stakeholderanalyse bovendien welke partijen verder betrokken of gebruikers zijn, én welke belangen ze hebben bij de desbetreffende locatie. Deze analyse vormt in een later stadium de onderlegger voor het participatie- en communicatieplan.
d. Ruimtelijke inpassing
Het kan waardevol zijn om in de Beoordelingsmatrix direct te onderzoeken op welke manier de parkeerplaats benut zou kunnen worden voor opwekking van duurzame energie. Is er bijvoorbeeld ruimte voor een combinatie met elektrisch laden, zouden er klimaatadaptieve maatregelen gekoppeld kunnen worden of zijn er andere kansen voor meervoudig ruimtegebruik? Bovendien kun je als gemeente randvoorwaarden opstellen ten aanzien van de ruimtelijke inpassing, het gebruiken van lokaal eigendom.
Het opstellen van deze randvoorwaarden richt zich al op de vervolgfase en hoeft niet per se onderdeel te zijn van het Beoordelingskader. Tegelijkertijd biedt het wel meer (bestuurlijk) inzicht en comfort bij het toekomstplaatje, waardoor vervolgstappen gericht geformuleerd kunnen worden.
2. Bepaal je rol als gemeente
Het is raadzaam om in deze verkenningsfase te bepalen welke rol je als gemeente wilt en kunt pakken bij de realisatie. De vraag of je als gemeente wel of geen eigenaar bent van de parkeerplaats, is hierbij van groot belang. Bij eigenaarschap is het kansrijk om de ontwikkeling en exploitatie in eigen hand te nemen. Een gemeentelijke rol van ondernemen of risicodragend participeren past hier goed bij. Dit vraag wel om financiële deelname aan het project, en inzet van middelen.
Een alternatief is de realisatie en exploitatie over te laten aan de markt via een aanbesteding. Hierbij komt je als gemeente in een ondersteunende of faciliterende rol. Het zwaartepunt ligt in deze rolneming op het stellen van kaders, randvoorwaarden en stimuleringsmaatregelen.
3. Neem tussentijds besluiten over kansrijke parkeerplaatsen
Je hebt nu inzicht in de kansrijkheid van de verschillende parkeerplaatsen in jouw gemeente én zicht op de mogelijke rollen die je als gemeente wilt en kunt nemen. Op basis van deze informatie kun je als gemeente en gemeenteraad tussentijdse besluiten nemen: welke parkeerplaats(en) zijn het meest kansrijk? Waar willen we het vervolgtraject opstarten? Het is belangrijk dat je hier als gemeente intern draagvlak voor vindt. Je gaat op dit moment tenslotte naar buiten, en samenwerken met externe publieke, maatschappelijke en/of marktpartijen. Tegelijkertijd is het raadzaam om transparant te zijn dat er nog geen definitieve keuzes zijn gemaakt; die volgen in een latere projectfase
Bovenstaande vormt een belangrijke basis om te starten met zon op parkeerplaatsen. De precieze invulling is uiteindelijk maatwerk en aan gemeenten om te bepalen. Wil je mee weten? Neem dan contact op met Etienne Budde, Douwe van Langelaar of Gijs Eikmans.
We schreven ook een blog over het realiseren van zon op grote daken. Deze blog kun je hier lezen.
