Zo maken we Amsterdam groener

Groen in een stad als Amsterdam is geen overbodige luxe. Het is bittere noodzaak. Om het groeiende aantal Amsterdammers ruimte te bieden om te recreëren. Als verkoeling voor de stedelijke hittestress en om de stad waterproof te krijgen. Om de biodiversiteit te vergroten en daarmee de leefbaarheid. Om de stad aantrekkelijk te houden voor mensen en dieren.‍

‍

Als gevolg van de verdichting staat de hoeveelheid groen per inwoner onder druk. Het doel is duidelijk: de Amsterdamse verstedelijkingsopgave vraagt om parallelle investeringen in groen en recreatie. Maar hoe krijg je dat voor elkaar met concurrenten in de openbare ruimte zoals woningbouw, infrastructuur en energietransitie? Vier APPMers vertellen hoe zij met hun project de stad groener maken.

‍

Een groene entree voor het Amsterdamse Bos

Ingeklemd tussen Schiphol en de Zuidas ligt een van de grootste stadsbossen ter wereld: het Amsterdamse Bos. Deze groene long van de regio werd in de jaren dertig aangelegd in het kader van werkverschaffing. Het was bedoeld voor stedelingen op zoek naar natuur, staat te lezen in het oorspronkelijke plan. En dat is het nog steeds. Jaarlijks wordt het stadsbos 7,5 miljoen keer bezocht voor sport, recreatie, rust en cultuur. En het aantal bezoekers neemt alleen maar toe.

‍

Lea Hümbs is projectleider van de gemeentelijke projectgroep die plannen maakt voor de vernieuwing van het entreegebied bij de Bosbaan. “Het Amsterdamse Bos is veel gevarieerder en wilder dan een gewoon stadspark. Ik was ook verrast door de bijzondere cultuur-historische elementen in het entree-gebied.”

‍

“De meeste mensen komen binnen via de entree bij de Bosbaan. Dat gebied kan wel een upgrade gebruiken. De verkeersveiligheid moet beter en er is nu veel te weinig plek voor ontmoeting. Ook het parkeerterrein en het bezoekerscentrum zijn weinig uitnodigend. Een natuurlijker inrichting in verbinding met andere groengebieden is van belang voor de biodiversiteit. Eind maart presenteert de projectgroep de eerste ideeën aan de wethouder. In woord en beeld hebben we gevisualiseerd wat hier allemaal kan. Als het goed is, volgt na dit gesprek een besluit om door te gaan met een voorlopig ontwerp.”

‍

Lees hier meer over de geschiedenis van het Amsterdamse Bos.

‍

Duurzame keuzes bij vernieuwing van kademuren

Amsterdam telt 200 kilometer kademuur en het is een fikse klus om die in goede staat te houden. Het vergt een groot deel van de gemeentelijke begroting en kost hoofdbrekens op het gebied van bereikbaarheid en overlast bij de werkzaamheden. Maar er is ook goed nieuws: vernieuwing van de kademuren biedt kansen voor verduurzaming, klimaatadaptatie en vergroening.

‍

Oscar Keunen is projectadviseur duurzaamheid bij het team dat de afwegingen maakt voor behoud, vernieuwing of renovatie van kademuren en bruggen. “Het meest in het oog springend daarbij is het behoud van de prachtige bomen langs het water. Daarmee hou je de stad koel en zorg je voor meer biodiversiteit. Bomen behouden lukt het beste bij renovatie, zoals we bijvoorbeeld gaan doen aan de Krom Boomssloot in het hart van de oude stad.”

‍

“Er is meer mogelijk bij vernieuwing of renovatie van kademuren. Met waterdoorlatend metselwerk kun je mosgroei bevorderen en er zijn speciale stenen waarin beestjes zich kunnen nestelen, zowel onder als boven het water. Ook tijdens de werkzaamheden is er aandacht voor duurzame aspecten. Door circulair bouwen met materiaal en apparatuur dat zo min mogelijk CO2 uitstoot. En door de tijdelijke damwanden – die vaak vele jaren blijven staan – te vergroenen. Vanwege de biodiversiteit én omdat het oog ook wat wil.”

‍

Lees hier meer over bruggen en kades in Amsterdam.

‍

Van vierbaansweg naar stadspark

Nu is het nog een drukke doorgaande weg in Amsterdam Zuidoost. Over een paar jaar is de Hondsrugweg vervangen door een stadspark van 60 meter breed en 700 meter lang. Het Hondsrugpark vormt dan het groene hart van de nieuwe woon-werkwijk die ontstaat door de transformatie van kantorengebied Amstel III.

‍

Leontine van der Breggen was al eerder als projectmanager voor de gemeente betrokken bij het ontwerp voor een groot multifunctioneel gebouw in het gebied en is nu projectmanager voor het park. “In totaal komen hier 10.000 tot 15.000 relatief kleine woningen. Dan is een goed park extra belangrijk om een rondje te lopen, schaduw of zon op te zoeken en mensen te ontmoeten. Een weg transformeren naar een stadpark is niet eenvoudig, maar het kan. Het is een inspirerend voorbeeld voor andere transformatiegebieden.”

‍

“Het Hondsrugpark komt in een transformatiegebied met veel stakeholders. Naast ontwikkelaars, de gemeente en (toekomstige) bewoners zijn de evenementenbranche en vervoersbedrijven belangrijke partijen. Een adviesraad van mensen die hier wonen en werken denkt mee. Hun advies is zwaarwegend, dus wordt in principe overgenomen. De ontwerpers moeten rekening houden met de toegang naar woningen en voorzieningen die aan het park komen. En met kabels en leidingen. Op een principekaart zijn kabelvrije zones aangegeven voor diepwortelend groen, zoals bomen en heesters.”

‍

Kijk hier voor meer informatie over Amstel III.

‍

Amsterdamse scheggen als stedelijk natuurgebied

Iedere Amsterdammer moet binnen tien minuten in het groen kunnen zijn. Dat was in 1934 het uitgangspunt van de stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren bij het Algemeen Uitbreidingsplan. Bij de stadsuitbreiding ontwierp hij ook scheggen: groengebieden die vanaf het buitengebied doordringen tot in de stad. Nog steeds zorgen deze landschapsparken dat bewoners dichtbij hun woningen kunnen recreëren in het groen.

‍

De waardevolle, waterrijke (natuur)gebieden vragen aandacht, want de drukte in en rond de scheggen neemt toe. Woningbouw, bedrijvigheid, energietransitie en mobiliteitsinfrastructuur concurreren met behoefte aan ruimte voor biodiversiteit, recreatie en de benodigde landbouwtransitie. Het vereist alertheid om te voorkomen dat er steeds iets van het open cultuurlandschap wordt afgeknibbeld.

‍

Om de samenhang in de scheggen te versterken, zijn investeringen in natuur en recreatie essentieel. Daarbij zijn diverse partijen betrokken: gemeenten, provincie, waterschappen, het recreatieschap en Staatbosbeheer. APPM helpt bij de samenwerking, de planvorming en de uitvoering in twee scheggen. Nanette Elfring zorgde voor een samenwerkingsovereenkomst en een marketingcommunicatieplan voor de Diemerscheg. Tjitske van Erp werkt nu aan de inhoudelijke invulling daarvan, terwijl Nanette partijen en ambities samenbrengt bij de herijking van het gebiedsperspectief voor de Amstelscheg. “Landelijk gebied is nodig voor de kwaliteit van leven in de stad. Het is mooi om een aanjagende kracht te zijn in deze relatief onbekende groengebieden in en rond Amsterdam.”

‍

Lees hier meer over de Amsterdamse scheggen.

‍