Gebiedsontwikkeling Fellenoord in Brainport Eindhoven: twee overheden in één bv

Twee overheden die samen een bv oprichten om een binnenstedelijke gebiedsontwikkeling te realiseren. Dat is een unicum. Gemeente Eindhoven en provincie Noord-Brabant bezegelen hiermee hun commitment voor de uitvoering van grootscheepse plannen voor Fellenoord, een wijk in het hart van de Brainport.

‍

De oude dorpsstraten van Fellenoord transformeerden in de jaren vijftig tot een voor die tijd moderne stadswijk. Met modernistische gebouwen en de auto centraal. Het gebied net ten noorden van het centraal station is onderdeel van het programma Eindhoven Internationale Knoop XL. Hier komt een bruisende stadswijk waar mensen wonen, werken en studeren. Met 21e-eeuwse gebouwen in een opnieuw ingerichte en uitstekend bereikbare omgeving.

‍

In samenhang

Het is een complexe binnenstedelijke gebiedsontwikkeling door de verwevenheid met infrastructurele projecten en door het versnipperde eigendom: in Fellenoord zijn meer dan vijftig verschillende eigenaren van grond en gebouwen. Gemeente en provincie zetten de schouders eronder en maakten gezamenlijk een ontwikkelvisie voor Fellenoord met plannen voor 7000 woningen, een mobiliteitsknooppunt en natuurontwikkeling bij stadsrivier de Dommel. APPMer Pepijn van Wijmen, die als strategisch adviseur al geruime tijd meedenkt over ontwikkelingen in Brainport Eindhoven, verwacht er veel van: “Ten zuiden van het station zijn de afgelopen jaren diverse projecten ontwikkeld, losse incidenten waarbij sturen op samenhang lastig is. Aan de noordzijde wordt Fellenoord als geheel getransformeerd aan de hand van een samenhangend plan. Met meer regie op de projectontwikkeling, zodat er een mooi en goed stuk stad komt.”

‍

Serieuze speler

Bijzonder is de actieve inbreng van de provincie bij de transformatie van het gebied. Kim Knijff, projectleider vanuit het ontwikkelbedrijf van provincie Noord-Brabant, legt uit waarom: “De verstedelijking, de mobiliteitsopgave en de snelgroeiende economie in Brainport Eindhoven zijn van belang voor de hele regio. Om grondeigenaren te verleiden en ontwikkeling te stimuleren is het goed als overheden elkaar vasthouden.” Vanuit de gemeente Eindhoven is Robbert de Mug nauw betrokken bij Fellenoord. De intensieve samenwerking met de provincie werpt zijn vruchten af. “Door het commitment van de provincie staan we sterker. Het Rijk erkent ons als serieuze speler door toekenning van in totaal circa 1 miljard euro aan subsidies voor woningbouw en bereikbaarheid.”

‍

Stoer besluit

Na eensgezindheid over de ontwikkelvisie is het tijd voor uitvoering. En dat vraagt om een stevige organisatie. Ook hierbij kozen gemeente en provincie voor vergaande samenwerking: een publieke ontwikkelmaatschappij in de vorm van een bv waarin ze gelijkwaardig participeren. Kim noemt het een stoer besluit: “De provincie had zich kunnen beperken tot het verstrekken van subsidie, maar er is gekozen voor meer betrokkenheid. Dat betekent dat we meer sturing hebben op integraliteit van de schaalsprong in dit gebied. Niet alleen woningbouw, maar ook de economische ontwikkeling, verduurzaming en mobiliteit. We zien het belang, de complexiteit en de risico's. Als het fout gaat, dan staan wij naast de gemeente om het op te lossen. We geloven dat we er samen een toffe plek van kunnen maken.”

Voor Eindhoven is het best spannend om de provincie als grote broer toe te laten bij de binnenstedelijke ontwikkeling. Robbert heeft er alle vertrouwen in: “Van meet af aan was er een goede klik met de mensen van de provincie die hieraan werken. Dat is de basis. De doorlooptijd van minstens twintig jaar vraagt om continuïteit. Met de provincie hebben een solide en strategische partij meerjarig aan ons verbonden. Dat geeft vertrouwen om samen met marktpartijen een beter stuk stad te realiseren.”

‍

Eén overheid

BV Fellenoord staat aan de lat om zaken te doen met grondeigenaren en projectontwikkelaars. Robbert benadrukt de publiek-publieke samenwerking die voor rustig vaarwater zorgt: “Met dit ontwikkelbedrijf van twee publieke partijen staan we veel beter gesteld om te sturen op maatschappelijke doelstellingen zoals betaalbaarheid van wonen en energie.” Kim beaamt dat: “We bewijzen dat we één overheid kunnen zijn. Dit is een samenwerking van twee overheidslagen die hetzelfde willen, die het geld hebben georganiseerd en die het ook écht gaan doen. Ik ben er trots op dat we dat voor elkaar hebben gekregen.”

‍

‍

Het voorstel voor oprichting van BV Fellenoord is begin 2023 aangenomen door de gemeenteraad van Eindhoven en provinciale staten van de provincie Noord-Brabant. Inmiddels is de werving gestart voor een directeur en een raad van commissarissen. De ontwikkelmaatschappij krijgt als opdracht mee om de vastgestelde ontwikkelvisie tot uitvoering te brengen. Er zijn 23 indicatoren opgesteld, waarover de bv jaarlijks rapporteert aan de algemene aandeelhoudersvergadering. Zo heeft BV Fellenoord de vrijheid om zaken te doen met projectontwikkelaars en houden de aandeelhoudende overheden zicht op de resultaten. APPMers Pepijn van Wijmen, Janneke van den Oever en Lea Hümbs hebben gemeente en provincie de afgelopen jaren ondersteund bij dit intensieve proces. Voor juridisch advies is samengewerkt met Rebel en Stijl Advocaten.