Klimaatadaptatie als drijvende kracht bij transitievisie warmte

Hoe kunnen we invulling geven aan de behoefte aan meer woonruimte in stedelijke gebieden, en tegelijkertijd een plezierige en comfortabele leefomgeving behouden? Door klimaatadaptatie! In deze blogserie duiken we in de wereld van klimaatadaptatie binnen verschillende domeinen. Deze keer vertellen collega’s Bart van de Velde en Jessica Rietveld over klimaatadaptatie binnen de energietransitie.

‍

De energietransitie is een van de grote transities waar we aan werken in Nederland. Deze op zich is al erg lastig. Denk aan dilemma’s als: welke energie- of warmtebronnen kies je? Welke wijken gaan het eerst van het gas af? Zadel je bewoners niet met irreële kosten op? Het toevoegen van klimaatadaptatie in deze projecten maakt het misschien wel nóg gecompliceerder. Maar niets is minder waar. Klimaatadaptatie is juist een hele grote kans voor de energietransitie. Met name voor de transitievisie warmte en de uitvoeringsplannen.

‍

Koppelkansen

Bewoners zitten niet per se op een warmtenet of warmtepomp te wachten. Vaak hebben ze het geld er niet voor, en als ze dat wel hebben geven ze het meestal liever ergens anders aan uit. Maar wat nou als we bij de aanleg van een warmtenet meteen kijken naar het vergroenen van de straat? En naar de inrichting van de openbare ruimte van gevel tot gevel? Het koppelen van andere positieve waarden (zoals een fijnere leefomgeving) vergroot het draagvlak. Als je bewoners meteen mee laat denken over de zichtbare inrichting van hun straat, wordt hun houding ten opzichte van de werkzaamheden onder de grond positiever. Dat de straat open moet voor het warmtenet, biedt dan kansen om deze meteen klimaatadaptief en groen in te richten.

‍

Bij deze koppeling spelen de volgende drie aspecten een belangrijke rol:

- Planning. Kijk welke opgaven er spelen in de wijk en in de ondergrond. Stem deze planningen op elkaar af. Zo breng je ook maar één verhaal naar de bewoners van de wijk.

- Ruimte. Er is beperkte ruimte beschikbaar waar we alle opgaven in moeten laten landen. Kijk dus goed hoe je hier zo optimaal mogelijk gebruik van maakt. Zo is er bijvoorbeeld een combinatie te maken van zonnepanelen en een groen dak. En is er in de ondergrond nog wel genoeg ruimte om bovengronds bomen te plaatsen?

- Technisch. Ook een technische koppeling van de verschillende opgaven is mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan warmte uit oppervlaktewater of een groen dak als extra isolatie om de benodigde warmtevraag te verminderen.

‍

Verbinding van opgaves

De energietransitie kent drie niveaus: strategische visie (zoals de transitievisie warmte), tactisch niveau en operationeel niveau. Het koppelen van projecten (energietransitie en klimaatadaptatie) vraagt van de gemeentelijke organisatie dat deze opgaves op tactisch niveau al verbonden zijn. De ervaring leert namelijk dat het lastig is om de projectscope pas te verbreden als je al richting de uitvoering (operationeel niveau) gaat. De gemeente is de aangewezen partij om het bredere plaatje van een wijk te schetsen en dit over te brengen naar de betrokken (sectorale) partijen. Kijk dus al vroegtijdig welke opgaves er allemaal spelen in een wijk en hoe je de aanleg van een warmtenet kan gebruiken om klimaatadaptatie aan te pakken.

‍

Boost voor wijken

Gebruik klimaatadaptatie dus als boost voor de wijken die aan de slag gaan met de energietransitie. Maak iets positiefs van deze uitdaging. Ga bijvoorbeeld voor meer groen en gebruik waterdoorlatende stenen, wanneer na de aanleg van een warmtenet herinrichting plaatsvindt. Er zijn veel kansen om andere opgaves op het gebied van (sociale) leefbaarheid en veiligheid op te pakken. Dit vergroot ook direct het draagvlak van de bewoners.