Ruimte geven aan verduurzaming door slim aanbesteden bij gebiedsontwikkeling

Een unicum: op maandag 12 maart is het nieuwe smart storage systeem op het bedrijventerrein Nieuw Reijerwaard in gebruik genomen. Deze slimme batterij is het eerste onderdeel van de duurzame energievoorziening voor het meest duurzame Agro-logistieke bedrijventerrein. Dit gebeurde een dag voor het seminar van APPM en Stadkwadraat over het duurzaam aanbesteden bij gebiedsontwikkeling.

Bedrijventerrein Nieuw Reijerwaard, gelegen tussen Rotterdam en Dordrecht, is nu in ontwikkeling. De Gemeenschappelijke Regeling Nieuw Reijerwaard (GRNR) heeft door middel van een slimme aanbesteding ENGIE aangetrokken om de energievoorziening handen en voeten te geven. APPM en Stadkwadraat hebben voor Nieuw Reijerwaard de aanbesteding vormgegeven en begeleid. Tijdens het seminar kregen we een inkijkje in deze voorbereiding en alle ins en outs van het duurzaam aanbesteden.

Toekomstbeeld met extra aandacht 
Het begint met een locatie en een toekomstbeeld. Nieuw Reijerwaard ligt optimaal voor een foodcenter: “Als je een cirkel van 5 kwartier rijden trekt om Reijerwaard, dan heb je daarbinnen 16 miljoen Duitsers, 10 miljoen Belgen en 13 miljoen Nederlanders”, aldus Arie Schippers, directeur van de Gemeenschappelijke Regeling Nieuw Reijerwaard (GRNR). Als aanbestedende dienst voor het nieuwe energiesysteem heeft de GRNR twee dingen voor ogen: extra aandacht voor duurzaamheid en innovatie en een economische structuurversterking en werkgelegenheid. Deze combinatie leidt tot een unieke branding en kruisbestuiving tussen de toekomstige bedrijven van het bruisende food center van Europa.

Niet verplichten, maar verleiden 
Een sterk toekomstbeeld waar innovatie een prominente plek inneemt vraagt een nieuwe manier van aanbesteden. Emiel Stal, expert aanbesteding bij APPM, licht toe hoe zij de concessie ingericht hebben: “het was speciaal, toch een beetje pionieren”. Want hoe krijg je beste voor Nieuw Reijerwaard, maar ook een haalbare aanbieding? “Het is zoeken naar balans”. Dit doe je enerzijds door een integraal aanbod uit te vragen: ENGIE wordt verantwoordelijk voor het gehele energiesysteem en voorlichting voor de te vestigen bedrijven. Daarnaast moet er ruimte en flexibiliteit zijn voor alle betrokken partijen. ENGIE krijgt bijvoorbeeld alle ruimte om een energiesysteem te ontwerpen en in te richten, terwijl bedrijven die zich gaan vestigen niet verplicht zijn om energie af te nemen van ENGIE. Het energiebedrijf wordt op deze manier wel de logische en betrouwbare partner met kennis van het gebied. Door ENGIE en bedrijven gezamenlijk aan oplossingen te laten werken worden ze verleid om mee te doen en niet verplicht.

Veel ruimte bieden aan eigen invulling voor de inschrijver betekent niet per se dat meedoen aan een aanbesteding gemakkelijker wordt. “Weten we eigenlijk wel waar we aan beginnen? Het is nieuw, spannend en verrassend” licht Guido Frenken, managing director Ventures & Integrated Solutions bij ENGIE, toe. Ook voor inschrijvers is de aanpak nieuw: “Binnen ENGIE kijkt niet iedereen hetzelfde naar zo’n vraag. Dat is een leertraject”, aldus Peter Wolbert, business developer duurzame energie bij ENGIE. Op het eerste gezicht lijken veel onzekerheden en risico’s te bestaan. Door nieuwsgierigheid en creativiteit, de kenmerken van een goede inschrijver, kunnen deze omgezet worden in kansen. Een goed voorbeeld van de ruimte en flexibiliteit is de manier waarop met gas omgegaan wordt. “We gaan ervan uit dat de concessiehouder ENGIE voorziet in de behoeften van de bedrijven. En die bedrijven willen warmte, en niet per se gas” zegt Theo Stauttener, partner van Stadkwadraat. De enige echte houvast en de basis voor het verdienmodel van de concessiehouder ENGIE zijn de drie toekomstige windturbines van het bedrijventerrein. Deze windturbines zijn tegelijkertijd de aanjager voor verdere innovatie.

Ontwikkelen voor de toekomstige gebruikers 
Een dergelijke aanbesteding brengt ook een ander soort risico’s met zich mee. Hoe weet je dat de lokaal opgewekte energie ook lokaal gebruikt wordt? Hoe zorg je dat de samenwerkende partijen blijven innoveren op gebied van energie? Stauttener legt uit: “je doet het voor de toekomstige communities”. Belangrijk is om de dialoog met energie te voeren en te laten te laten zien waar je als bedrijventerrein voor staat. Dit wordt ook wel gebiedsontwikkeling 3.0 genoemd: nieuwe partners en nieuwe businesscases.

Risico’s worden niet ondervangen door contracten dicht te timmeren, maar juist door ruimte te creëren en een gezamenlijk gevoel van eigenaarschap te ontwikkelen. De GRNR doet zelf risicodragend mee in de uitrol van het energiesysteem, en dat risico wordt overgedragen aan de bedrijven die zich gaan vestigen in het gebied. Deze bedrijven worden zo uiteindelijk mede-eigenaar van hun eigen energiesysteem. “Er gaat een continue innovatieagenda ontstaan”. Hierdoor wordt het aantrekkelijk voor alle bedrijven om, gezamenlijk met ENGIE, ook zonnepanelen neer te leggen.

Er staat een grote opgave te wachten voor bedrijventerreinen in het hele land. Er zijn veel kansen om te verduurzamen en er is veel vraag naar slim aanbesteden. Door deze innovatieve aanpak uit te rollen, krijgen energiebedrijven en bedrijventerreinen de ruimte om gezamenlijk naar maatwerkoplossingen te zoeken.

Seminar Duurzaam aanbesteden 
Op dinsdag 13 maart 2018 organiseerden Stadkwadraat en APPM het seminar duurzaam aanbesteden bij gebiedsontwikkeling. Een middag vol inhoud, inspiratie, discussie en ontmoeting waarbij één thema centraal stond: integrale verduurzaming van bedrijventerreinen. Tientallen belangstellenden waren te gast bij energiebedrijf ENGIE in Bunnik.

Meer weten? 
Ben je nieuwsgierig naar nieuwe manieren om aan te besteden? Of ben je zelf betrokken bij verduurzaming van bedrijventerreinen? Neem voor meer informatie contact op met Emiel Stal of Theo Stauttener