Stikstofruimte gezocht – om Nederland mooier te maken

Protesterende boeren zijn voor het grote publiek het meest zichtbare kenmerk van de stikstofcrisis. Maar het probleem is veel breder dan alleen de agrarische sector. Een duurzame oplossing vraagt om verbinding vanuit verschillende perspectieven.

‍

De stikstofproblematiek te lijf gaan is soms een kwestie van snel schakelen om geplande projecten doorgang te laten vinden, want mensen moeten wonen en de economie moet draaien. Sinds de Raad van State in mei 2019 het Programma Aanpak Stikstof (PAS) ongeldig verklaarde, is het alle hens aan dek om stikstofruimte te vinden. Het voorstel voor de nieuwe Stikstofwet van minister Schouten biedt voor bouwwerkzaamheden misschien wat meer ruimte. In hoeverre dat voldoende is, valt nog te bezien. APPMers die nauw betrokken zijn bij dit thema, zien dat betrokken partijen de opgaven vaak afzonderlijk bekijken. De strijd voor de eigen prioriteiten draagt niet altijd bij aan de noodzaak tot structurele veranderingen.

‍

Verschillende perspectieven

De zoektocht naar stikstofruimte kent drie perspectieven. Ten eerste gaat het om de Natura 2000-gebieden. Om deze te beschermen en zelfs robuuster te maken, is een forse beperking van de stikstofuitstoot nodig. Het tweede perspectief is dat van de economische en ruimtelijke ontwikkeling. Er is grote behoefte aan woningbouw, bedrijvigheid en verbetering van de infrastructuur. Verduurzaming van industrie en landbouw kan de daarvoor benodigde stikstofruimte bieden. Het derde perspectief gaat uit van een bredere kijk op de agrarische sector in Nederland. Na de nodige innovatie zijn boeren veel meer dan stikstofleveranciers. Ze vormen een kansrijke bedrijfstak die een bijdrage kan leveren aan biodiversiteit.

‍

Structureel andere aanpak

Nog veel te vaak worden deze drie perspectieven gezien als afzonderlijke belangen. En dat leidt tot ad-hoc-oplossingen met resultaten voor de korte termijn. Verbinding tussen de perspectieven opent de weg naar een structureel andere aanpak. Een aanpak die toekomstige ontwikkelingen mogelijk maakt én de natuur én de biodiversiteit stimuleert. Dat kun je bereiken door met vertegenwoordigers van de verschillende belangen in gesprek te gaan. Door eens de bril van een ander op te zetten en buiten je eigen perspectief te zoeken naar oplossingen. In Flevoland gebeurt dat bijvoorbeeld heel letterlijk aan grote (coronaproof) overlegtafels op een boerenerf, waar alle betrokken partijen aanschuiven. Zodat ze zich beter kunnen inleven in de perspectieven van een vermeende tegenstander.

‍

Duurzame oplossingen

Na de eerste schrik dat het PAS niet meer mogelijk was als uitweg voor overmatige stikstofuitstoot, is vooral op projectniveau gezocht naar oplossingen. Quick fixes waren nodig en soms mogelijk. Nu is het tijd voor toekomstgerichte oplossingen waaraan alle sectoren bijdragen en waaraan we op alle schaalniveaus werken: nationaal, regionaal en per gebied. Door alle perspectieven in beeld te brengen komen we tot duurzame oplossingen die Nederland mooier maken.

‍

Erik van der Kooij adviseert de provincie Noord-Brabant over het Ulvenhoutse Bos:

"Het Natura 2000-gebied Ulvenhoutse Bos moet worden versterkt en uitgebreid. Dicht bij dit Brabantse natuurgebied zijn plannen voor verbreding van de A58 en voor woningbouw. Ook zijn hier veel agrarische bedrijven. Door de opgaven voor infrastructuur, natuur en landbouw te verbinden, creëer je niet alleen een mooi natuurgebied, maar ook nieuwe vooruitzichten voor agrariërs. Inzetten op makkelijke ‘meekoppelkansen’ is niet genoeg. Je moet in een veel eerder stadium de opgaven vanuit alle perspectieven belichten."

‍

Louise Hamilton adviseert provincie Noord-Holland over woningbouw:

"Ik onderzoek hoeveel stikstofruimte nodig is voor de enorme woningbouwopgave in deze provincie. De mogelijkheid om stikstofruimte te creëren door de uitkoop van agrariërs is eindig. We moeten het meer zoeken in bouwmethoden met zo min mogelijk emissie. En in ontwerpoplossingen waarbij bijvoorbeeld bereikbaarheid van een nieuw woongebied niet tot een wegverbreding leidt."

‍

Frank van Vliet adviseert de provincie Flevoland over het stikstofbeleid:

"Hoewel Flevoland zelf geen Natura 2000-gebieden heeft, neemt die provincie zijn verantwoordelijkheid met een reductiedoelstelling van 26% in alle sectoren. Dat gaat verder dan even stikstofruimte regelen. Aan gebiedstafels proberen we een cultuuromslag te realiseren waarbij we meer denken in termen van biodiversiteit en natuurinclusiviteit. Want het is een opgave die we met alle sectoren samen moeten oplossen."