Greenport West-Holland: Doe-agenda voor het glastuinbouwcluster

De ambitie van de Greenport West-Holland? Wereldwijd megasteden voeden en vergroenen. Dat vraagt om slim en actiegericht samenwerken. 4 succesfactoren met bewezen effect.

Greenport West-Holland
De Greenport West-Holland is een zogenaamde ‘triple-helix’-samenwerking tussen overheden, kennisinstellingen en ondernemers. De provincie Zuid-Holland, 14 gemeentes en ruim 20 ondernemers, organisaties, onderwijs- en onderzoeksinstellingen zijn hierbij betrokken. Kim Beckers en Miran Wiersema van APPM adviseerde in 2018 over de herijking van de governance van het netwerk. APPM heeft de partners van de Greenport ondersteund bij het ontwikkelen van een netwerkorganisatie die aansluit bij enerzijds de besturing in de publieke- en onderwijssector en anderzijds de ondernemingszin in de private sector.

#1 Visie: Mega Cities voeden en vergroenen

De Greenport West-Holland werkt als katalysator voor de ambitie: feeding and greening mega cities. Hoe voed je megasteden als de Randstad, Londen of Parijs, maar ook die in Azië of Afrika? Hoe worden we koploper in de energietransitie, bij watermanagement en met innovaties in big data en smart logistics? Greenport-voorzitter Adri Bom-Lemstra, gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland: “Alleen ga je sneller, maar samen ben je sterker. Bij de Greenport horen we van elkaar wat nodig is. Vervolgens kun je met elkaar prioriteiten stellen en vooral: doen. Alle partners zijn nu veel beter in staat om de gezamenlijke ambities te realiseren. Ieder kan zo doen wat hij wil en kan.”
‍

#2 Energie: ‘Aan de slag’

West-Holland is in 2030 hét centrum voor ‘innovatieve en duurzame voedselvoorziening, gezondheid en geluk’. Tenminste, als we de route volgen die geschetst is in een heldere infographic van Martin van Gogh, ondernemer in tuinbouwautomatisering. “Martin heeft de visie natuurlijk niet alleen bedacht, maar hij bood aan hem uit te tekenen. Die ‘ik ga er wel even mee aan de slag’-energie tekent de Greenport”, aldus Gert Kant, voorzitter van de raad van bestuur van Lentiz Onderwijsgroep. Wat de Greenport ook tekent, is dat ondernemer Van Gogh en onderwijsman Kant met elkaar optrekken voor hetzelfde doel.
‍

#3 Clubhuis: elkaar ontmoeten

Of je nu het glastuinbouwbedrijf van je overgrootvader runt, bij de gemeente of provincie werkt of net aan een MBO-studie begint: in West-Holland draag je bij aan oplossingen voor voedsel- en klimaatproblemen. Fysieke ontmoetingsplekken helpen om dat gevoel te delen. In het World Horti Center in Naaldwijk huizen 100 bedrijven, MBO- en HBO-opleidingen, een onderzoekscentrum voor wetenschappelijk onderzoek, een demokwekerij en een expositiecentrum. Gert Kant: “Je hebt een clubhuis nodig. Je ziet elkaar bij het koffieapparaat. Dat werkt beter dan elkaar bestoken met beleidsstukken of subsidieaanvragen. Je voelt hier dat het over meer gaat dan producten verkopen. Dat motiveert onze studenten ook echt bij het leren.” Jolanda Heistek, programmamanager van de Greenport: “De Greenport verbindt en faciliteert. Stel: een ondernemer wil iets met duurzame energie. Dan nodigt hij of zij specialisten uit en kiest bijvoorbeeld geothermie. Maar dan? Die ondergrond is niet van jou. Ik stimuleer ondernemers vaak om eerder met de overheid te gaan praten. En andersom: wat kan de overheid doen om verduurzamen gemakkelijker te maken? Wat zijn onnodige hordes? Hoe kun je die verlagen of wegnemen?”
‍

#4 Coalities en ambassadeurs: samen dóen

“Is er nog ergens een subsidie?”, “We willen innoveren, wat gaat de Greenport voor ons doen?”. Het zijn logische vragen van ndernemers, maar het gaat juist om sámen dingen voor elkaar krijgen. Er zijn coalities en ambassadeurs die aan de slag gaan met deelgebieden, zoals het EnergieAkkoord, het Innovatiepact, de WaterAmbitie of smart logistics. Bom-Lemstra: “Elke coalitie bundelt de vragen en mogelijkheden op een thema: wat kun je samen aanpakken en daardoor versnellen? Daarbij is er altijd een open uitnodiging aan overheden, bedrijven en kennisinstellingen, van binnen en buiten de Greenport, om aan te haken.” Gewoon aan de slag gaan met complexe, integrale vraagstukken, hoe doe je dat? Organisatieadviseur Miran Wiersema van APPM: “Organiseer vanuit de inhoud. Wat wil je bereiken? Daar bouw je de governance en samenwerking omheen. En wie zit aan tafel? Heel praktisch voorbeeld: lang vergaderen in grote structuren werkt niet met ondernemers. Het moet concreet en dynamisch. Bouw verschillende coalities waarin partners heel gericht met elkaar aan initiatieven en programma’s werken. En zorg voor een goede verbinding tussen de coalities.”
‍

#5 Out-of-the-kas

“Wat we hier doen, heeft nationale impact. Deze regio is zeer verstedelijkt, dus de glastuinbouw is echt een onderdeel van de gewone economie. Het zijn MKB-productiebedrijven.”, zegt Jolanda Heistek, programmamanager van Greenport West-Holland. “Ons EnergieAkkoord is niet alleen relevant voor het tuinbouwcluster. We maken het #4 mét de bebouwde omgeving, mét andere bedrijven, mét de gemeenten in de regio en dus niet alleen de glastuinbouwgemeenten. Samenwerken zit gelukkig in de genen van deze sector. Je helpt elkaar. Alleen: deze tijd vraagt om hele nieuwe samenwerkingen. Je kunt niet alles bij de buurman of je zus halen. Je hebt bijvoorbeeld whizzkids nodig van de universiteiten of misschien psychologen of ruimte- vaartdeskundigen. Hoe doen die het in de ruimte met weinig water en nutriënten? Ik daag mensen uit om verder te kijken dan de bestaande, kleine netwerken. Ga je verbazen en verwonderen.”